Magaalada Dubai ee dalka isu-tagga Imaaraadka Carabta ayaa noqtay hoyga maal-qabeennada dalka Ruushka ee ka baxsanaya saameynta cunna-qabateynta reer Galbeedku ay ku beegsanayaan Ruushka sababo la xiriira dagaalka Ukraine.
Tiro badan oo aan horay loo arag oo ah maalqabeenno iyo ganacsato u dhashay dalka Ruushka ayaa ku qulqulaya Imaaraadka Carabta sida ay BBC-da u sheegeen hoggaamiyeyaasha ganacsiga.
Hantida ay iibsanayaan ganacsatada Ruushka ee Dubai ayaa sare u kacday 67% saddexdii bil ee u horreysay sanadkaan 2022, sida lagu sheegay warbixin la baahiyay. Imaaraadku wax cunaqabatayn ah kuma soo rogin Ruushka mana dhaleecayn duullaanka uu ku qaaday Ukraine. Sidoo kale Imaaraadku wuxuu dal-ku-gal siiyay dad Ruush ah xilli wadamada reer Galbeedku ay xayiraad dalalkooda ka saareen.
Dad lagu qiyaasay boqollaal kun oo qof ayaa ka cararay dalka Ruushka labadii bil ee la soo dhaafay, inkastoo aan la haynin tirada saxda ah ee dadkaas. Dhaqaaleyahan u dhashay dalka Ruushka ayaa sheegay in 200,000 oo qof oo Ruush ah inay dalka ka baxsadeen tobankii maalmood ee ugu horreysay markii uu dagaalku ka billowday Ukraine.
Virtuzone oo shirkadaha kale ka caawisa howlgalladooda ganacsi ee dalka Isu-tagga Imaaraadka Carabta ayaa laga soo xigtay inuu jiro koror dhanka macaamiisha Ruushka ah. “Waxaan helnaa shan jeer in ka badan weydiimaha Ruushka tan iyo markii uu dagaalku billowday,” ayuu yiri maamulaha guud ee shirkadda Virtuzone, George Hojeige.
“Waxay ka walaacsan yihiin burburka dhaqaale ee soo socda, waana sababta ay halkan ugu soo guurayaan si ay hantidooda u badbaadsadaan,” ayuu raaciyay. Qulqulka muwaadiniinta Ruushka ayaa sii kordhiyay baahida guryaha casriga ah ee magaalada oo dhan. Wakiillada guryaha ayaana sheegay kor-u-kaca ku yimid qiimaha guryaha maaddaama dadka u dhashay dalka Ruushka ee tagaya Dubai ay iibsanayaan guryaha loogu talagalay maalqabeennada.
Qiimaha quryaha oo sare u kacay
Shirkadda guryaha ee Betterhomes ee fadhigeedu yahay Dubai ayaa shaaca ka qaaday in iibsashada guryaha ee dadka Ruushka ah ay kor u kacday saddex-meelood labo saddexdii bil ee ugu horreeyay sanadkan.
Shirkad kale oo guryaha dhista, laguna magacaabo Modern Living, ayaa BBC-da u sheegtay in ay shaqaaleysiisay wakiillo badan oo af-Ruushka ku hadla si ay u daboolaan baahida sii kordheysa. Madaxa fulinta Thiago Caldas ayaa sheegay inay aad ula soo xiriiraan muwaadiniinta Ruushka ee doonaya in ay si degdeg ah ugu soo guuraan Dubai.
“Ruushkan imanayaa ma aha kaliya inay wax u iibsadaan maalgashi ahaan, waxay u arkaan Dubai inay tahay hoy labaad,” ayuu yiri.
Shirkado badan oo caalami ah iyo kuwo laga leeyahay Ruushka ayaa billaabay inay shaqaalahooda u raraan Imaaraadka. Fuad Fatullev waa aasaasihii WeWay, oo ah shirkad tignoolajiyadeed, isla markaana xafiisyo ku lahayd Ruushka iyo Ukraine.
“Dagaalku wuxuu saameyn xooggan ku yeeshay howgalladeennii. Ma sii ahaan karno sidii hore sababtoo ah waxay ahayd in boqollaal qof aan ka saarno Ukraine iyo Ruushka,” ayuu yiri Fuad, oo ah muwaaddin Ruush ah.
Wuxuu intaas ku daray inay dowr-bideen in shaqaalahooda ay u wareejiyaan Imaaraadka maaddaama ay halkaa ka helayaan jawi ay dadku ku shaqeyn karaan oo siyaasadeed, deegaan ahaanna ay halkaa u wacan tahay. Shirkadaha Ruushka ayaa sheegaya in sababaha ay ugu guureen Imaaraadka ay tahay inay ku adkaatay ka shaqeynta Ruushka muddadii lagu soo rogay cunna-qabateynada.
Caqabadaha ayaa sii xoogaystay xitaa maaddaama aysan shirkadaha uu fadhigoodu yahay Ruushka ee caalamiga ah aanay heshiisyo la gali karin shirkado kale, sababtoo ah kuwa reer Galbeedka ayaa xiriirka u jaray. Shirkadaha caalamiga ah sida Goldman Sachs, JP Morgan iyo Google, oo xafiisyo ay ku lahaayeen Ruushka xiray ayaa sidoo kale shaqaalahooda qaar u raray Dubai.
“Xaqiiqdii waxaa jira qulqul maskaxeed oo socda. Dad badan ayaa baxaya sababtoo ah waxaa hadda jira xayiraado badan oo ganacsi hadda,” ayuu yiri Fatulley.
Bankiga bhexe ee Ruushka ayaa laga mamnuucay inuu isticmaalo balaayiin lacagaha qalaad ah oo kayd ah oo lagu hayo bankiyada shisheeye. Sidoo kale, qaar ka tirsan bankiyada Ruushka ayaa laga saaray nidaamka farriimaha maaliyadeed ee Swift. Si loo ilaaliyo kaydkeeda, dowladda Ruushku waxay samaysay xannibaado raasumaal ah, waxayna ka mamnuucday muwaadiniinta inay dalka kala baxaan wax ka badan $10,000 oo lacag qalaad ah.
Iyadoo ay ku adag tahay wareejinta lacagta caddaanka ah, meherado badan oo Ruushka laga leeyahay ayaa waxay wax ku bixinayaan lacagaha loo yaqaan ‘cryptocurrencies’. Waddamada Khaliijka oo ay ku jiraan Imaaraatka Carabta iyo Sacuudiga ayaa ku gacan seyray soo-jeedinta dowladaha reer Galbeedka oo ahaa in cunna-qabateyn lagu soo rogo Ruushka.
Imaaraadku wuxuu ka mid ahaa saddex waddan, oo ay weheliyaan Shiinaha iyo Hindiya, kuwaas oo ka aamusay codbixintii Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay bishii Febraayo ee lagu cambaareeyay duullaanka Ruushka ee Ukraine. Waxa uu sidoo kale ka aamusay cod loo qaaday Golaha loo dhan yahay 7-dii April in Ruushka laga joojiyo Golaha Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay.