Close Menu
    Facebook X (Twitter) Instagram
    Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest YouTube
    Idil News
    • Home
    • Puntland
    • Somalia
    • News in English
    Subscribe
    Idil News
    Home»Somalia»Mar Haday Dusamareeb Dicisoowday, Maxaa Talo ah?
    Somalia

    Mar Haday Dusamareeb Dicisoowday, Maxaa Talo ah?

    Jibril QoobeyBy Jibril QoobeyAugust 21, 2020No Comments3 Mins Read
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Pinterest Email Copy Link

    Mar Haday Dusamareeb Dicisoowday, Maxaa Talo ah?

    Waxba yaan loo fantasiyeyn war murtiyeedka ka soo baxay madasha Dusamareeb3. Afar marka horeba aan kala fogeyn ayaa qaraar gaadhay. Hadaanay Pl & JL ka mid ahayn Dusamareeb3, Maxaa xiga?

    Hordhac

    Waxa xusud mudan guulihii laga gaadhay Dusamareeb 1 & 2, oo ugu yaraan darbiyadii u dhaxeeyey dhinacyada siyaasada isku haya la dabciyey. Kulamo wajiya-badan ah ayaa dhex maray Dawlad Goboleedyada iyo Dawlada Dhexe. Waa huru mar arintaasi.

    Waxa raja xumo laga soo hooyey Dusamareeb 3 oo la rabay in ay noqoto madasha ugu dambeysa ee lagu soo afjari lahaa is-afgranshawaaga siyaasadeed. Aritaasi waxa meel xun ka tuuray madaxda Galmudug iyo hunguri guracan oo siyaasadeed. (you cannot play peace and reconciliation with politics).

    Dusamareeb 3 waxay duwaanka taariikhda u gali doontaa fursad luntay (missed opportunity).

    Hadaba maxa la gudboon dhinacyada siyaasada cakiran ee Soomaaliya oy horumoodka kayihiin D/dhexe iyo D/goboleedyada, Xisbiyada madaxa banana, iyo Bahweynta Caalamiga ah)?

    Gundhig: Ka soo noqosho Burbur Dawlo

    Soomaaliya waa dal dumay (failed state), waxaanay halk hore kaga jirtaa 17ka dal ee lagu sumadeeyo in dawladu ka duntay. Hase ahaatee, mudo dheer ayey ku qaadatay in haykalada dawlada dub loo soo dhiso. Hada waxa si buuxda dhinaca federal iyo heerka Dawlad Gobolba u dhisan haykalo badan oo dawli ah. Weliba saansaantu waxay sheegaysaa in nidaamka demoqraadigu ka dhismi doono Soomaaliya marka la barbar dhigo Itoobiya oo jaar la ah.

    Heeerka Soomaaliya maanta marayso waxa la odhan karaa waa dawlad naafo ah (Fragile state) (fiirso Engaging Fragile States: An International Policy Primer, Woodrow Wilson Center for Scholars, 2009).

    Xoojinta afartan astaamood, oo kal ah amiga (security), maamulka dawliga ah (governance), hurumarka dhaqaalaha (economic development), iyo taakulaynta arimaha bulshada (social development) waxay dalka soo burburay ka badbaadiyaan burbur hor leh, ama in lagu fadhiido heer dawlad naafo ah (stagnated fragile state). Joogtaynta afrtan astaamood waxay xoojinayaan kalsoonida ama” legitimacy of the government.”

    Tifatir Kooban

    Soomaaliya waa dawlad naafo ah isla markaana ka soo kabanaysa burbur doawladeed. Sidaas darteed, waxa had iyo jeer la soo gudboonaan kara ishardi iyo kalamaan ka yimaada madaxda dalka iyo kuwa siyaasada ku hardamaya.

    Kalmaankuna innaba kama dhigna kal tag ama burbur hor leh oo ku yimid dalka. In la is hardiyaa ama la-iskhilaafaa waa qayba ka mid ah geedi socodka xalinta khilaafka (conflict resolution) marka horeba keenay burburka. Khilaafkuna wuu soo noqnoqon doonaa.

    Waxa daran oo kaliya in uu dalka ragaadiyo.
    Khilaafka bulsho ama umadeed sadex jaranjaroyyin ayuu maraa: (1) kooxo kala xoog badan oo is dagaalsan – dagaal iyo kala adkaan ayaa muqata jaranjaradan; (2) Xoogaga awoodoodu isku dhawdahay – wadda hadal ayaa xoogaysta xiliyada (negotiation stage): (3) Nabad iyo dawladnimo waarta oo wax la isku ogyahya sida Axdi Qarameed oo kale (law and order) (fiirso: Conflict Resolution in the Horn of Africaa, ed. Menno Wieb, 1989).

    In hadaba waddahadalada madaxda Soomaaliyeed mararka qaarkood hakadaani kama dhigna in uu istaagay geedi socodkii looga baxayay dawlad naafo ah (fragile state). Waa qayb ka mid ah hiigsiga ah in lagaadho jaranjarada ugu dambeysa ee ah joogtaynta nidaam ku dhisan nabad iyo dawladnimo waara (sustainable governance and peace).

    Gunaanad

    Hadababa, mar hadii Dusamareeb 3 la waayey, waxa haboon in loo xayto sadexdan arimood si hayaanu aanu u hakan:

    1. In R/Wasaare cusub sida uga dhakhsaha badan loo cayimo (waa qodobka ah governance korna lagu xusay kana mid ah astaamaha lagaga guurayo naafada ama fragile state.
    2. In madal badasha tan dhicisowday ee Dusamareeb sida ugu dhakhsaha badan loo cayyimo.
    3. In waji iyo niyad furan (open minded with multiple scenarios) la iskula yimaado.
    4. In wada hadalada si dadban looga qayb galiyo xisbiyada ilaa hada dibada ka jooga arimahan xaasaasiga ah.

    Faysal Rooble

    Follow on Google News Follow on Flipboard
    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Copy Link

    Related Posts

    Falanqaynta warmurtiyeedka kasoo baxay Shirka Kismaayo?

    December 20, 2025

    Akhriso:-Warmurtiyeedka kasoo baxay Shirka Kismaayo

    December 20, 2025

    Faallo:-Halkee ku wajahnaa hadalka Madaxweyne Faroole?

    December 20, 2025
    Latest Posts

    Falanqaynta warmurtiyeedka kasoo baxay Shirka Kismaayo?

    Akhriso:-Warmurtiyeedka kasoo baxay Shirka Kismaayo

    Faallo:-Halkee ku wajahnaa hadalka Madaxweyne Faroole?

    Faallo:-Yaa iska leh Eeda in ay Soomaaliya soo kaban waydo 30-sano kadib?

    Faallo:-Maamulada Koonfurta oo diiday qaaraan loo waydiiyay Laascaanood

    Maxaa ka jira saraakiil reer PL ah in ay Xamar ubaxsadeen?

    Wararkii udanbeeyay ee shirweynaha magaalada Kismaayo

    Wararkii udanbeeyay Ee Shirka Kismaayo?

    The One-Sided and Disputed Election Process Led by Villa Somalia Threatens Somalia’s Stability and State-Building Efforts

    Somali Identity, Race, and the Limits of Western Racial Frameworks

    Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest
    • Home
    • Puntland
    • Somalia
    • News in English
    © 2025 Idil News

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.